|
|
Dünya
| Aslında oldukça normal bir gezegen;ama biz
üzerinde yaşıyoruz,bu yüzden onu istisnai bir konuma yerleştiriyoruz.Dünya`mız
küçük mavi bir gezegen.Yörüngesinde de her hangi bir üstünlük,bir
olağandışılık yok.Hatta güneş etrafında izlediği yol da kusursuz bir daire
değil.Eğer ille de bir özellik arasak eksen eğikliğinden
bahsedebiliriz.Dünya`mızın ekseni 23.5 derece eğiktir.Diğer gezegenlerden
Mars,Satürn ve Neptün`ün eksenleri de eğiktir.Jüpiter ve Merkür ise neredeyse
dimdiktirler. Uranüs gariptir;çünkü eğikliği doksan dereceden fazladır.
Dünya`nın ekvatordaki çapı 12.757 km. iken,kutuplardaki çapı 12.714 km.
kadardır.Yani tam bir küre değildir kutuplarda biraz basıktır.Bu basıklık
Mars`ınkinden az;ama Merkür ve Venüs`ünkilerden fazladır. Eğer Dünya ya bir
ayrıcalık getirmek istiyorsak,büyük bir uyduya sahip göreli en küçük gezegendir.
Aslında Dünya-Ay birlikteliğini bir gezegen çifti olarak düşünebiliriz.Bunların
yanında Ay,Dünya`daki okyanuslar üzerindeki gel-gitlerin esas
yaratıcısıdır.Dünya`nın bir diğer özelliği de atmosferidir.Atmosferimizin
kalınlığı enlemlere göre değişiklik gösterir; buna göre atmosferin en kalın
olduğu yer ekvatordur,en ince olduğu yer de kutuplardır.Ayrıca diğer bir özellik
olarak atmosferdeki ozon varlığı da gösterilebilir.Ozon,oksijen moleküllerinin O3
şeklinde birleşmesiyle oluşur.Sonuç olarak ozon molekülleri atmosferimizde bir
ozon tabakası oluştururlar.Bilindiği gibi ozon tabakası bizi uzaydan gelen zararlı
ışınlara karşı korur.Ama biz bunu bildiğimiz halde ozon tabakasına zarar veriyoruz.
Atmosfer Karbondioksit (CO2) : % 0.033 Azot (N2) : % 77 Oksijen (O2) : % 21 Karbonmonoksit (CO) : % 0.000012 Su (H2O) : % 0.1 Diğer : % 1.867
Genel Kimyası Demir : % 34.6 Oksijen : % 29.5 Silikon : % 15.2 Magnezyum : % 12.7 Nikel : % 2.4 Sülfür : % 1.9 Titanyum : % 0.05
Yapısal Bilgiler Kütle (Dünya=1) : 1 Ekvator Çapı (km) : 12,756 Hacim (Dünya=1) : 1 Ortalama Yoğunluk (g/cm3; su=1g/cm3) : 5.52 Yüzeydeki Yerçekimi (Dünya=1) : 1 Kurtulma Hızı (km/sn) : 11.2 Eksen Eğikliği (Derece) : 23.4 Dönme Periyodu (Bir Gün) (d=Dünya Günü, h=Dünya Saati, t=Ters Yönde) : 23.93h Ortalama Yüzey Sıcaklığı (°C) : 15 Bilinen Halkalarının Sayısı : Yok Uydu Sayısı : 1 Görünür Parlaklık : - En Öte Noktası : 152.1 En Beri Noktası : 147.1 Güneş'ten Ortalama Uzaklık (milyon km) : 149.6 Ortalama Yörünge Hızı (km/sn) : 29.79 Yörünge Eğikliği (Derece) : 0 Yörüngesel Periyot (Bir Yıl) (y=Dünya Yılı, d=Dünya Günü) : 365.26d
|
Ay
| Dünya'nın tek doğal uydusu Ay, uzaydaki en
yakın komşumuzdur. Ay çıplak gözle gözlendiğinde, yüzeyinde büyük karanlık
lekeler ve bunları çevreleyen daha aydınlık kesimler görülür. Bir teleskop
kullanılırsa bu lekelerin göktaşı çarpması sonucu oluşan kraterlerden nispeten
yoksun düz alanlar olduğu farkedilir. Aydınlık bölgelerse çok dağınık ve hemen
hemen tamamen kraterlerle kaplıdır. Bu bölgeler kıtalar olarak adlandırılır. Ay'ın
çapı 3476 km.dir; küre olarak alanı ise 37944000 km. karedir. Dünya'dan bakıldığı
zaman Ay 1/2 derece genişlikte yassı bir daire şeklinde görülür (kolumuzu
uzattığımız zaman elimizdeki bir kalemin genişliği kadar). Ay'da hemen hemen hiç
atmosfer yoktur.Bu sebeple Ay'da bir ses oluşumu düşünülemez. Dünya atmosferinin
sebep olduğu görüntü bozukluklarıburada meydana gelemeyeceği için Ay'da duran bir
insan, karanlık gökyüzünde, Dünya'dan görülebildiğinin iki misli sayıda yıldız
görebilir. Ay yüzeyinde ısı farkları da çok büyüktür. Güneş ışığının
direk olarak ulaştığı bölgelerde +135o derece kadar yükselen ısı ay gecelerinin
karanlığında -170o dereceye kadar düşer. Aydınlık ve gölge olan yerler arasındaki
ısı farkı o kadar fazladır ki burada çıplak teni ile duran bir insan, kavurucu
güneşte pişip, bir kayanın gölgesinde ise süratle donar. Bir cismin yüzeyinden
yansıyan ışık miktarının gelen ışık miktarına oranına "Aklık
Derecesi" denir. Işığı tam olarak yansıtan bir cismin aklık derecesi %100 ;
ışığı hiçyansıtmayan bir cisminki ise 0 olur. Işığı iyi yansıtmayan Ay'ın
aklık derecesi %11 kadardır.Ay'ın üzerinde Dünya'daki gibi yağmur ve rüzgar
olmadığı için, buradaki erozyon çok yavaş bir tempoda oluşur.Dünya ile Ay'ın
meydana getirdiği ikili sistemin ağırlık merkezi (çekim merkezi) Ay yönünde,
Dünya'nın merkezinden 4705 km. uzaklıktadır. Bu nokta Dünya küresinin
derinliklerinde bir yerde kalmaktadır. Bu veriye dayanarak yapılan hesaplar sonucunda
Ay'ın kütlesinin Dünya kitlesinin 0.012'si veya rakam olarak ifade edersek, 74
kentilyar ton (7,4 x 1025 gr.) olduğu ortaya çıkmıştır. Ay'ın hacmi 22 Milyar km3 ;
yoğunluğu suyun yoğunluğunun 3,3 katıdır. Ay yüzeyindeki çekim, Dünya'dakinin
altıda biri kadardır. Dünya'da 78 kilo olan bir insan Ay'da 13 kilo ağırlıkta olur.
Dünya'da bir golf topunu 275 metre uzağa fırlatabilecek güçteki bir yay, aynı topu
Ay'da 2 km. kadar uzağa gönderebilir. Teorik olarak Ay'da 6.61 m. yüksek atlamak da
mümkündür. Ay yüzeyindeki hakim renk gridir. Bununla beraber Ay Dünya üzerinden
ufuğa yakın iken görüldüğü zaman altın sarısı bir renkte olur. Dünya
atmosferinin sebep olduğu bulanıklıktan sıyrılıp daha yükseğe çıktığı zaman
ise daha donuk, hatta gümüşi bir renk alır. Yapısal Bilgiler Kütle : 0.07349 x 1024 kg Hacim : 2.1973 x 1010km3 Ekvator Yarıçapı : 1,738 km Kutup Yarıçapı : 1,735 km Hacimsel Ortalama Yarıçap : 1,737.5 km Eliptiklik : 0.002 Ortalama Yoğunluk : 3340 kg/m3 Yüzeydeki Kütle Çekimi : 1.62 m/s2 Ortalama Yüzey Sıcaklığı ( °C) : -155 ve +105 arası değişiyorYerçekimi : 0.16 Dünya Yerçekimi Konum ve Hareket Bilgileri Yer’e Uzaklığı (Ortalama) : 384,400 km Yer’e Uzaklığı (En Uzak) : 405,500 km Yer’e Uzaklığı (En Yakın) : 363,300 km Yörüngedeki Ortalama Hızı : 1.023 km/s Yörünge Eğimi : 5.145° Yörüngeye Yatıklık : 1.5° Yörünge Periyodu : 27.322 gün Ekseni Etrafında Dönme Periyodu : 655.728 saat
Tam Ay Tutulma Tarihleri 21 Ocak 2000 : Kuzey, Güney ve Orta Amerika, Güney-Batı Avrupa, Batı Afrika 9 Ocak 2001 : Afrika, Asya, Avrupa 16 Mayıs 2003 : Güney ve Orta Amerika, Antarktika 9 Kasım 2003 : Kuzey, Güney ve Orta Amerika 4 Mayıs 2004 : Afrika, Ortadoğu, Hindistan 28 Ekim 2004 : Amerika, Batı Afrika, Güney Avrupa |
Kaynaklar : Bilim ve Teknik Dergisi
http://newton.physics.metu.edu.tr/~aat/
(ODTÜ AMATÖR ASTRONOMİ TOPLULUĞU)
