Turuncu'nun Sayfası

Mars

Aslında Bu yüzyılın ortalarına kadar Mars`ta hayat olabileceği düşünülüyordu.Hatta Mars`tan gelen sinyaller hakkındaki hikayeler oldukça ciddiye alınıyordu;ancak daha sonra bu fikirlerden vazgeçilmek zorunda kalındı. Çünkü Mars`ın yakınından geçen ilk uzay araçları gezgen hakkındaki fikirleri tamamen değiştirdi.Hatta yakın zamanda Mars`a gönderilen uzay aracı PATHFINDER ve minik arkadaşı Mars`ta bizim tahmin ettiğimiz gibi küçük yeşil adamların olmadığını kanıtladı.Teleskopla bakıldığında Mars`ın , Ay`ın dolunaydan önceki ve sonraki evrelerine benzer bir şekilde görüldüğü gözlemlenebilir.Hiçbir zaman yarım ya da hilal olmaz,yani daha doğrusu bu evreleri Dünya`dan görülmez.Gök bilimi ölçütleri açısından bize yakın sayılabilecek olan Mars'ın    gözlemlenmesi düşünüldüğü kadar kolay değildir.Çapı 6790 km. kadardır; bu da Dünya ile Ay arasında bir büyüklüğe   yakındır.Yakın bir konumda olmadığı sürece,yüzeyindeki şekilleri ayrıntılı olarak sadece büyük teleskoplar kullandığımızda  görebiliriz. Ay`ın atmosferi yoktur,göreli olarak büyük olan Dünya`nın kütlesi ve yüksek kurtulma hızı sayesinde kalın bir   atmosfer tutabilmektedir.Mars`ın atmosferinin ince olduğu tahmin edilyordu ancak son zamanlarda yapılan incelemelerden sonra umulandan  bile daha seyrek olduğu ortaya çıktı.Yani hiçbir zaman Dünya üzerindeki canlılar gibi yaratıklar Mars atmosferinde nefes alamayacakalar. Mars`ın PHOBOS ve DEI MOS adında iki küçük uydusu vardır.İkisi de 1877`de Asaph Hall tarafından yürütülen uzun çalışmalar sonucun da keşfedilmiştir.Küçük ve şekilsizdirler.Mariner 9 ve Viking tarafından yakın plan fotoğrafları çekilmiştir.Büyük ihtimalle bir zamanlar küçük gezegenlerken Mars tarafından yakalanmış ve onun uydusu haline gelmişlerdir.   Bazı insanlar için Mars hayal kırıklığı  yarattı.Çeşitli bitkilerin ve hatta yeraltı kaynak sularının bulunduğu canlı bir dünya bekleyenler karşılarında volkanik bir çöplük buldular.Ama yine de Mars, Güneş sistemindeki gezegenler  arasında -tabii Dünya hariç- en cana yakın olanıdır.İnsanlı uzay araştırmalarımız için bir sonraki adım olması gerektiği de çok açıktır.Sanırım önümüzdeki yüzyılın ilk yarısı içinde bir Mars üssü kurulması büyük ihtimal.Belki de torunlarımız bizden daha şanslı olacaktır.

 

Mars'ın Haritası Çıkarıldı

Mars'ın ilk 3 boyutlu haritası çıkartıldı. Mars'ın yörüngesinde bulunan bir uzay gemisi, gezegenin yüksek ve alçak noktalarını tüm ayrıntılarıyla tespit etti. Mars'ın yüzeyi ilk defa bu kadar derinlemesine teşhir edildi. Evrende bugüne kadar bilinen en yüksek ve alçak noktaların Mars yüzeyinde olduğu da böylece açığa çıktı. Mars yüzeyindeki en yüksek nokta Olimpos adı verilen bir volkan iken, en derin nokta ise Hellas çukuru.

Uzay gemisinin çektiği resimlerden Mars'ın, hafifçe armut biçiminde olduğu görülüyor. Güney yarı küresinin yüksekliği, kuzey yarı küresinden ortalama 3 mil daha yüksek.

NASA Goddard Uzay Uçuşu Merkezi, Hellas çukurunun 6 mil derinliğinde, 1300 mil genişliğinde olduğunu açıkladı. Çukurun, Mars'ın 4 milyar yıllık tarihinin ilk dönemlerinde oluştuğu tahmin ediliyor. Çukurun oluşma nedeni bir astroid çarpması olarak tahmin ediliyor.

Eğer Hellas çukurunu oluşturduğu iddia edilen astroid, ABD'ye çarpsaydı, tüm ülkeyi yok ederdi ve bölge iki mil genişliğinde bir toz örtüsüyle kaplanırdı.

Harita, 1997'de NASA tarfında uzaya gönderilen, Mars Global Surveyer tarafından çıkarıldı. Mars Global Surveyer, çalışmalarına geçen sene başladı. Mars Orbiter Laser Altimer, yüzeyi lazer ışığıyla taradı.

Geçen yıldan beri 27 milyon ölçü alındı. Bu ölçüler de Mart ve Nisan aylarında bir araya getirildi. Böylece bir ekip çalışması sonucunda bu ayrıntılı harita çizebildi. Bu projede çalışan bilim adamları, bu gelişmenin Mars'ın cografi gelişimini tespit etmek için büyük bir adım olduğunu belirtti.

Mars'ın resimlerini çekip haritasının çıkarılmasını sağlayan uzay gemisi, günde 900 bin resim çekmeye devam ediyor. Bu yeni resimler de toplandığında, önümüzdeki 2 yıl içinde daha ayrıntılı bir harita çıkarılabilecek. Böylece Mars yüzeyi hakkında daha çok bilgi edinilebilecek ve ilerideki uzay görevleri sırasında kurulacak uzay üslerine de uygun bir ortam bulunacak.

Projede görev alan profesörlerden biri, güney kutbundan kuzey kutbuna doğru ince bir yarık olduğunu açıkladı. Bu da Mars'ta bir zamanlar su olduğunun kanıtı olarak gösteriliyor. Aynı profesör, Mars'taki yükseltilerin, bir zamanlar gezegen üzerinde bulunan suyun akışını kolaylaştırdığını açıkladı.

Güney yarı küredeki Hellas çukurunun ise, eski bir okyanus olduğu iddia ediliyor. Ama yine de Mars'ta bu okyanusu dolduracak kadar su olup olmadığı kesin olarak bilinmiyor. Ama çukurun pürüzsüz olması, burada bir zamanlar bir okyanus olduğunun kanıtı olarak gösteriliyor. Kesin bir karara varmak için çukurun çevresindeki bir kumsal oluşumunun var olup olmadığı araştırılacak.

Hellas çukuru, evrende bilinen en geniş ve derin coğrafi öğe olmanın yanı sıra aynı zamanda en pürüzsüz olanı.

Evrenin en yüksek yeri olarak tespit edilen volkanik Olimpos dağı, Tharsis bölgesinde bulunuyor. Bölge, ekvatorun hemen hemen üstünde. Volkan ise yaklaşık 17 mil yüksekliğinde.

Haritada, aynı zamanda Mars'ın kuzey kutbunun, güney kutbuna çok benzediği de görülüyor. Mars'ın her iki kutbunda da bulunan donmuş, kabon dioksit içeren su tortuları ise, Greenland'da var olan buzullardan 1.5 oranında daha sert.

mmar.gif (39741 bytes) mgstopo2.jpeg (160248 bytes)

 

volkan.jpg (18352 bytes)  

 

 

 

 

Olympus Volkanı   (Güneş Sistemi'nin en büyük dağı)
Yükseklik : 24km   Genişlik : 550 km  

 

Yapısal Bilgiler

Kütle (Dünya=1) : 0.11

Ekvator Çapı (km) : 6,786

Hacim (Dünya=1) : 0.15

Ortalama Yoğunluk (g/cm3; su=1g/cm3) : 3.94

Yüzeydeki Yerçekimi (Dünya=1) : 0.38

Kurtulma Hızı (km/sn) : 5

Eksen Eğikliği (Derece) : 24

Dönme Periyodu (Bir Gün) (d=Dünya Günü, h=Dünya Saati, t=Ters Yönde) : 24.62h

Ortalama Yüzey Sıcaklığı (°C) : -40

Bilinen Halkalarının Sayısı : Yok

Uydu Sayısı : 2

Görünür Parlaklık : -2.8

En Öte Noktası : 249.1

En Beri Noktası : 206.7

Güneş'ten Ortalama Uzaklık (milyon km) : 227.9

Ortalama Yörünge Hızı (km/sn) : 24.13

Yörünge Eğikliği (Derece) : 1.85

Yörüngesel Periyot (Bir Yıl) (y=Dünya Yılı, d=Dünya Günü) : 1.88y

 

Uyduları

Uydu Adı

Çap (km)

Gez. Uzak. (km)

Yör. Per. (D.Günü)

Eğiklik (Derece)

Phobos 22 9.400 0.3 1.1
Deimos 13 23.500 1.4 1.8

 

Kaynaklar : Bilim ve Teknik Dergisi
                   http://newton.physics.metu.edu.tr/~aat/   (ODTÜ AMATÖR ASTRONOMİ TOPLULUĞU)

MainMenu.gif (14457 bytes)