Uranüs
Eski zamanlarda gezegenlerden beş tanesi
biliniyordu.Bunlara Güneş ve Ay da eklendiğinde Güneş sisteminin yedi üyesi oldu.
Yedi " mistik " rakamdı,dolayısıyla bundan daha uygun bir sayı olamazdı.
Ayrıca yeni bir büyük gezegen olabileceği pek akla gelen bir fikir değildi. Bu durum
tanınmamış bir amatör gözlemcinin ( ki bu kişi aynı zamanda bir müzisyendi )
gökbilim dünyasını sarsan keşfini yaptığı 1781 yılına kadar böyle kalmıştı. Uranüs , Jüpiter'e veya Satürn'e göre küçük sayılabilir; ancak Dünya'dan çok daha büyüktür. Ekvatoral çapı 51.120 km. kadarken,küresel olarak basık sayılabileceğinden kutupsal çapı bu değerden daha düşüktür. Satürn'e göre çok yoğun sayılabilecek Uranüs,sudan yoğundur. Hacimsel olarak Dünya'dan 67 kat büyüktür;ancak kütlesi Dünya'nınkinin sadece 14.5 katı kadardır.Kurtulma hızı saniyede 22.5 km. dir. Yüzey çekimi ise Dünya'nınkinden biraz daha fazladır. Uranüs'ü , Jüpiter'in veya Satürn'ün küçük bir kopyasıymış gibi görmek son derece yanlıştır. Son kuramlara göre büyüklüğü tam olarak belirlenememiş olsa da bir çekirdeği vardır.Bu çekirdeğin üzeri gazların buzlar ile karışımlarıdan oluşan kalın tabakalarla çevrilidir.Hatta bu tabakalar bulutların üst kısımları kadar soğuklarsa , donmuş halde bulunmaları gerekir.Karışımların büyük çoğunluğu bir tür su karışımından oluşuyor gibi görünmektedir.Bu su ayrıca amonyak ve metan ile birleşerek kalın ,buzlu bulut katmalarını da oluşturmaktadır.İçsel bir ısı kaynağı olmayan veya en iyi ihtimalle çok güçsüz bir ısı kaynağı olan Uranüs'ün ekseni acayip,yani öyle-böyle değil ,yani feci eğiktir. Büyük teleskoplarla bile Uranüs'ün soluk benzi üzerinde gerçek anlamıyla birşey göremeyiz. 1992 yılında California yakınlarındaki Palomar Rasathanesi'nin 150 cm.lik aynalı teleskobuyla bakarsanız birşey görmeyi ümit eylemeyin. Uranüs son derece kişiliksiz bir dünyadır; Jüpiter ve Satürn'e göre ( ve hatta Neptün'e göre bile ) çok daha donuk olduğu da tartışma götürmez. Voyager'dan önce sadece beş uydu ( Miranda,Ariel,Umbriel,Titania ve Oberon) biliniyordu. Bu uyduların hepsi de bizim ayımızdan küçüktür. En büyükleri olan Titania'nın çapı bilem 1578 km.dir; bu haliyle ancak Satürn ailesinden Rhea ve Iapetüs ile karşılaştırılabilir. Bütün devler gibi Uranüs'ün de halka sistemi vardır.Uranüs bir çok bakımdan dev gezegenler arasında bir istisnadır ( ama istisnalar kaideyi bozmaz. ) .Sadece o bir iç ısı kaynağından yoksun görünmektedir;sadece o eksenel eğikliğe su kaçır mıştır.Yüzeyinde hiçbir etkinlik yok gibidir ve ekvatoru ile kutuplar arasında ısı farkı yoktur. Uranüs'ü görmek hiç de zor değildir.Dürbünle bakıldığında yıldıza benzemeyişiyle ayırt edilebilir.Bir teleskop kullanılırsa mavimsi yeşil ( turkuaz ) yuvarlak görünür hale gelir.
Kim Ne Zaman Buldu ? William Herschel 1781
Atmosfer % 85 Hidrojen % 12 Helyum % 03 Metan
Yapısal Bilgiler Kütle (Dünya=1) : 14.5 Ekvator Çapı (km) : 51,118 Hacim (Dünya=1) : 67 Ortalama Yoğunluk (g/cm3; su=1g/cm3) : 1.27 Yüzeydeki Yerçekimi (Dünya=1) : 1.1 Kurtulma Hızı (km/sn) : 21.2 Eksen Eğikliği (Derece) : 97.9 Dönme Periyodu (Bir Gün) (d=Dünya Günü, h=Dünya Saati, t=Ters Yönde) : 17.23ht Ortalama Yüzey Sıcaklığı (°C) : -210 Bilinen Halkalarının Sayısı : 11 Uydu Sayısı : 15 Görünür Parlaklık : 5.5 En Öte Noktası : 3,004 En Beri Noktası : 2,735 Güneş'ten Ortalama Uzaklık (milyon km) : 2,869.6 Ortalama Yörünge Hızı (km/sn) : 6.81 Yörünge Eğikliği (Derece) : 0.77 Yörüngesel Periyot (Bir Yıl) (y=Dünya Yılı, d=Dünya Günü) : 84.01y |
Uyduları
Uydu Adı | Çap (km) | Gez. Uzak. (km) | Yör. Per. (D.Günü) | Eğiklik (Derece) |
Cordelia | 26 | 49,700 | 0.3 | çok küçük |
Ophelia | 32 | 53,800 | 0.4 | çok küçük |
Bianca | 44 | 59,200 | 0.4 | çok küçük |
Cressida | 66 | 61,800 | 0.5 | çok küçük |
Desdemona | 58 | 62,700 | 0.5 | çok küçük |
Juliet | 84 | 64,400 | 0.5 | çok küçük |
Portia | 110 | 66,100 | 0.5 | çok küçük |
Rosalind | 58 | 69,900 | 0.6 | çok küçük |
Belinda | 68 | 75,300 | 0.6 | çok küçük |
Puck | 154 | 86,000 | 0.8 | çok küçük |
Miranda | 472 | 129,800 | 1.4 | 3.4 |
Ariel | 1,158 | 191,200 | 2.5 | 0 |
Umbriel | 1,169 | 266,000 | 4.1 | 0 |
Titania | 1,578 | 435,900 | 8.7 | 0 |
Oberon | 1,523 | 582,600 | 13.5 | 0 |
Kaynaklar : Bilim ve Teknik Dergisi
http://newton.physics.metu.edu.tr/~aat/
(ODTÜ AMATÖR ASTRONOMİ TOPLULUĞU)